సహజంగా దేశభక్తులకు ఈశాన్య రాష్ట్రాలలో మణిపూర్ అనగానే గుర్తొచ్చే పేరు రాణీ గైడీన్లు. కానీ ఆమెను తీర్చిదిద్దిన గురువు, సోదరుడు గురించి మనకు తెలియకపోవడం ఆశర్యంకదా!!! ఆయనే హైపూ జడోనాంగ్ మలంగ్‌ మీ. కేవలం 25 సంవత్సరాల వయసులో మణిపూర్ ప్రజలలో చైతన్యాన్ని నింపి, 500 మంది యోధులను తయారుచేసిన మహా విప్లవ వీరుడు హైపూ జడోనాంగ్. 25 సంవత్సరాలు పూర్తికాకుండానే ఉరిని ముద్దాడిన త్యాగమయుడు హైపూ జడోనాంగ్.
జెలియాంగ్రోంగ్ ప్రజలు ఇప్పటికీ అతన్ని గుర్తుంచుకుంటారు. హైపూ జడోనాంగ్ బ్రిటీషర్స్ పరిపాలిస్తున్న సమయంలో మణిపూర్‌కు చెందిన జెలియాంగ్‌ రోంగ్ నాగాల నాయకుడు. మణిపూర్ లో క్రైస్తవం ప్రబలడానికి ముందు నాగాల పూర్వ మతాలలో ఒకటైన హెరాకా మతాన్ని అవలభించేవారూ నాగాలు. ఆ మతాన్ని క్రైస్తవానికి అడ్డుకట్ట వేయడానికి హెరాకా మతవ్యాప్తికి కృషి చేశాడు హైపూ జడోనాంగ్.
హైపౌ జడోనాంగ్ 1905 జూన్ 10న తమెంగ్‌లాంగ్ జిల్లాలోని ప్రస్తుత నంగ్బా సబ్-డివిజన్‌లోని పుయిలువాన్ (పుయిరాన్ లేదా కంబిరాన్ కూడా) గ్రామంలో జన్మించాడు. అతని కుటుంబం జెలియాంగ్రోంగ్ నాగా తెగకు చెందిన మలంగ్‌ మీ వంశానికి చెందినది. నిరుపేద కుటుంబం లో జన్మించాడు. హైపూ జడోనాంగ్ తండ్రి పేరు మిస్టర్ తియుడై మలంగ్‌మీ మరియు తల్లి పేరు శ్రీమతి తబోన్లియు మలంగ్‌మీ. హైపూ జడోనాంగ్ మలంగ్‌మీకి ముగ్గురు సోదరులు మరియు ఒక సోదరి.
దురదృష్టవశాత్తూ మూడేళ్ల వయసులో తండ్రి చనిపోయాడు. హైపూ జడోనాంగ్ చాలా చిన్న వయస్సులో తన తండ్రి మరణం గురించి కలతచెందేవాడు. తల్లి వ్యవసాయం చేస్తూ ముగ్గురు అబ్బాయిలను ఒక అమాయిని ఎంతో శ్రమించి పెంచింది.
చిన్న పిల్లవాడిగా ఉన్నప్పుడు భువన్ గుహ మరియు జెలియాడ్ సరస్సు వంటి ప్రదేశాలను సందర్శించాడు, అవి నాగుల దేవతల నివాసంగా నమ్ముతారు. 10 సంవత్సరాల వయస్సులో, ప్రవచనాలు, స్థానిక మూలికలు మరియు ఔషధాల వైద్యం ద్వారా జెలియాంగ్రోంగ్ గిరిజనులలో ప్రసిద్ధి చెందాడు. జడోనాంగ్ నాగా భూభాగంలో క్రైస్తవ మతం పెరుగుతున్న ప్రభావాన్ని విదేశీ సామ్రాజ్యవాదానికి చిహ్నంగా భావించాడు. నాగాల సాంప్రదాయ మతం మరియు సమాజానికి ఇది ముప్పుగా భావించాడు. అంతే కాకుండా, గిరిజనులు వివిధ శక్తుల నిరంతర దండయాత్రలతో బాధపడుతుండేవారు దీనికి అడ్డుకట్టవేయాలని నిరంతరం ఆలోచించేవాడు.
జెలియాంగ్రోంగ్ ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించడానికి, సమాజంలోని సామాజిక దురాచారాలు, అన్యాయాలకు వ్యతిరేకంగా పోరాడటానికి నిర్ణయించుకున్నాడు. బ్రిటీషర్స్ చేతుల నుండి జెలియాంగ్రోంగ్ ప్రజల విముక్తి కోసం పోరాడిన వీర పోరాట యోధుడు. 1920లో పశ్చిమ మణిపూర్ జెలియాంగ్రోంగ్ ఉద్యమాన్ని హైపూ జాడోనాంగ్ ప్రారంభించాడు. ఈ ఉద్యమం సామాజిక-మత ఉద్యమంగా ప్రారంభమైంది. హైపూ జడోనాంగ్ 'హెరాకా మతం' ని స్థాపించారు, దీని లక్ష్యం జెలియాంగ్రోంగ్ లోని అన్ని విభాగాలను ఒకే సంస్కృతి క్రిందకు తీసుకురావడం. అతను జెలియాంగ్రోంగ్ నివాస ప్రాంతాలలో సామాజిక అన్యాయం గురించి ఎలుగెత్తిచాటాడు ప్రతి నాగాలో చైతన్యం నింపాడు. జడోనాంగ్ జెలియాంగ్రోంగ్ కోసం ఒక నినాదం చేశాడు, జెలియాంగ్రోంగ్ ప్రజలకు ఒకరోజు రాజులా జీవిస్తారు. తర్వాత జెలియాంగ్రోంగ్ ఉద్యమం బ్రిటీషర్ల పాలించవలసి వచ్చింది. జెలియాంగ్రోంగ్ ప్రజలు వివిధ మార్గాల్లో పన్నులు చెల్లించేలా చేశారు.
బ్రిటీష్ వారి బలవంతపు పోర్టర్ వ్యవస్థ, భారీ హిల్ హౌస్ పన్నులు (సంవత్సరానికి రూ. 3), కొత్త చట్టాల విధింపుతో అణచివేతకు గురయ్యారు. జడోనాంగ్ యుక్తవయస్సుకు చేరుకున్నప్పుడు, తన తోటి గిరిజనులకు నాగా సంస్కృతి పునరుద్ధరణ గురించి తన ఆలోచనలను చెప్పాడు. దేశ ప్రతిష్ట, సామాజిక మార్పు కోసం పోరాడాలని కోరాడు. హెరాక ఉద్యమం (అక్షరాలా "ప్యూర్") అనే సామాజిక-మత ఉద్యమాన్ని స్థాపించాడు, ఇది "పౌపైస్" అని పిలవబడే పూర్వీకుల నాగాల నుండి ఉద్భవించింది. మణిపూర్‌లోని క్రైస్తవ మతం నాగా భూభాగంలోకి ప్రవేశించడానికి ప్రయత్నిస్తున్న సమయంలో, జడోనాంగ్ సాంప్రదాయ నాగా నమ్మక వ్యవస్థలను ప్రామాణీకరించడానికి ప్రయత్నించాడు.
జాడోనాంగ్ అనేక మూఢ నమ్మకాలను రద్దు చేశాడు. జంతు బలిని, చెట్లు నరకడాన్ని కూడా నిరసించాడు. సత్యం, ప్రేమ, మొత్తం సృష్టి పట్ల గౌరవం వంటి లక్షణాలను నొక్కి చెప్పాడు. సాంప్రదాయ నాగా విశ్వాసంలో దేవాలయాల నిర్మాణం లేదు. కానీ క్రైస్తవ మతం ప్రభావంతో, జడోనాంగ్ "కావో కై" అని పిలిచే హెరాకా దేవాలయాల నిర్మాణాన్ని ప్రోత్సహించాడు. దీని వల్ల మంచి ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సు కలుగుతుందని భువన దేవుడు తనకు కలలో చెప్పాడని అతను పేర్కొన్నాడు. రోంగ్‌మీ సంప్రదాయానికి అనుగుణంగా, మానవులు మొదట ప్రాచీన గుహ నుండి ఉద్భవించారని పేర్కొంటూ, భువన్ గుహ వద్ద ఒక గుహ దేవాలయాన్ని స్థాపించాడు.
బ్రిటిష్ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలు: హెరాకా ఉద్యమం క్రైస్తవ మతమార్పిడుల నుండి, సాంప్రదాయ విశ్వాసుల నుండి వ్యతిరేకతను ఎదుర్కొంది. తన ప్రజలు గతంలోని గ్రామాల మధ్య కలహాలు మరియు మతపరమైన ఉద్రిక్తతలను మరచిపోయి, విదేశీయులకు వ్యతిరేకంగా ఏకం కావాలని అతను కోరుకున్నాడు. భారతదేశంలో శాసనోల్లంఘన ఉద్యమం కోసం మహాత్మా గాంధీ యొక్క ప్రణాళికల గురించి జడోనాంగ్ విన్నారు. అతనికి సంఘీభావం తెలియజేయాలని కోరుకున్నారు. జనవరి 1927లో, అతను సిల్చార్ వద్ద గాంధీకి స్వాగతం పలికేందుకు 200 మంది నాగాలతో కూడిన నృత్య బృందాన్ని తీసుకెళ్లేందుకు ఏర్పాట్లు చేశాడు. అయితే, గాంధీ పర్యటన రద్దు చేయబడింది, కాబట్టి జడోనాంగ్ అతనిని కలవలేకపోయాడు.
జడోనాంగ్ తనను తాను నాగాల రాజుగా తీర్చిదిద్దుకున్నాడు. జెలియాంగ్రోంగ్ ప్రాంతంలో, అంగామి భూభాగంలో కొంత భాగాన్ని పర్యటించాడు. ఈ ప్రాంతంలోని బ్రిటిష్ అధికారుల మాదిరిగానే దుస్తులు ధరించాడు మరియు వారిలాగే పోనీని నడిపాడు. బ్రిటిష్ వారు నియమించిన సబ్ డివిజనల్ ఆఫీసర్ (SDO) S. J. డంకన్ ఈ విషయాన్ని గమనించి. 1928లో, SDO తన టోపీని తీసివేసి, అతని పోనీ నుండి దిగమని జడోనాంగ్‌ని కోరింది. జడోనాంగ్ నిరాకరించాడు. SDO అతనిని తమెంగ్‌లాంగ్‌కు తీసుకువచ్చాడు, అక్కడ జడోనాంగ్‌ను విచారించి, ఉండవలసిందిగా ఆదేశించాడు, తరువాత ఒక వారం పాటు జైలులో ఉంచారు.
అంగామి నేతృత్వంలోని నాగా క్లబ్ నాగాల కోసం స్వీయ-నిర్ణయాన్ని అభ్యర్థిస్తూ సైమన్ కమిషన్‌కు మెమోరాండం సమర్పించడానికి ఒక వారం ముందు జడోనాంగ్ మొదటి అరెస్టు జరిగింది. ఈ అరెస్టు నాగాలలో అతని ప్రజాదరణను మాత్రమే పెంచింది. విడుదలైన తర్వాత, జడోనాంగ్ క్రమంగా 500 మంది తో కూడిన సైన్యాన్ని (రిఫెన్ అని పిలుస్తారు) నిర్మించాడు. సైన్యానికి సైనిక వ్యూహాలు, తుపాకీలతో సహా ఆయుధాల నిర్వహణ మరియు గూఢచార కార్యకలాపాలలో శిక్షణ ఇచ్చారు. అంతేకాకుండా, పశువులను మేపడం, సాగు చేయడం, బియ్యం కొట్టడం మరియు కట్టెల సేకరణ వంటి పౌర పనులకు శిక్షణ కూడా పొందింది. సైన్యం తరచుగా జాడోనాంగ్‌తో కలిసి ప్రయాణించేది, హెరాకా మతపరమైన వేడుకల్లో పాల్గొనేది. జడోనాంగ్ తన శిష్యురాలు గైడిన్లియు బోధించిన వలసవాద వ్యతిరేక పోరాటాన్ని కీర్తిస్తూ పాటలను కూడా పాడేవారు.
జడోనాంగ్ రిఫెన్ సభ్యులను అన్ని జెలియాంగ్రోంగ్ తెగలకు పంపాడు, బ్రిటిష్ వారికి వ్యతిరేకంగా పొత్తులు కోరుకున్నాడు. నార్త్ కాచర్ హిల్స్, నాగా హిల్స్ మరియు తమెంగ్‌లాంగ్ సబ్-డివిజన్‌లోని జెలియాంగాంగ్‌ల నుండి విధేయతను పొందడంలో విజయం సాధించాడు.
తదనంతరం, జడోనాంగ్ అంగమిస్, చఖేసాంగ్స్, రెంగ్మాస్, మావోస్ మరియు మారమ్‌లతో సహా ఇతర నాగా తెగలకు కూడా చేరుకున్నాడు. వ్యక్తిగతంగా కొన్ని సంభావ్య మిత్రులను సందర్శించాడు, కానీ అతను జెలియాంగ్రోంగ్ నాగాతో సాధించినంత విజయాన్ని పొందలేకపోయాడు.
జనవరి 1931లో, జడోనాంగ్ ఆ సంవత్సరం చివరి నాటికి తమపై యుద్ధం ప్రకటించాలని యోచిస్తున్నట్లు బ్రిటిష్ అధికారులకు నివేదికలు అందాయి. నాగ గ్రామాల్లో రహస్య సమావేశాలు, తుపాకుల సేకరణ గురించి వార్తలు వచ్చాయి. అంతేకాకుండా, 1931-32 ఆర్థిక సంవత్సరం నుండి తనకు పన్నులు చెల్లించాలని జడోనాంగ్ తన అనుచరులను కోరాడు. ఫిబ్రవరి 1931 నాటికి, ఆ ప్రాంతంలోని బ్రిటిష్ అధికారులందరూ జడోనాంగ్ ఉద్యమాన్ని శాశ్వతంగా అణచివేయాలని నిర్ణయించుకున్నారు.
19 ఫిబ్రవరి 1931న, గైడిన్లియు మరియు 600 మంది ఇతర అనుచరులతో కలిసి భువన్ గుహ నుండి తిరిగి వస్తుండగా అరెస్టు చేసిన తర్వాత జడోనాంగ్ సిల్చార్ జైలులో ఖైదు చేయబడ్డాడు. జడోనాంగ్ అరెస్టు నాగా భూభాగంలో అశాంతికి కారణమైంది. ఫలితంగా, బ్రిటీష్ వారు ఈటెలతోనడవడంపై నిషేధం విధించారు. J. C. హిగ్గిన్స్, మణిపూర్ యొక్క బ్రిటిష్ రాజకీయ ఏజెంట్, జడోనాంగ్ యొక్క స్వగ్రామమైన పుయిలువాన్‌కు అస్సాం రైఫిల్స్ కాలమ్‌ను నడిపించారు. అక్కడ, అతను సాంప్రదాయ నాగా యానిమిజంను రక్షించాలని పేర్కొంటూ హెరాకా దేవాలయాలను ధ్వంసం చేశాడు. చాలా మంది మత పెద్దలను అరెస్టు చేశాడు, గ్రామస్తుల నుండి తుపాకీలను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. ఈ ప్రాంతంలోని అనేక గ్రామాలకు భారీ జరిమానాలు విధించాడు.
అనంతరం జిరిఘాట్‌కు చేరుకున్న పోలీసులు జాదోనాంగ్‌ను అతడికి అప్పగించారు. జడోనాంగ్‌ను మణిపూర్ రాజధాని ఇంఫాల్‌కు తీసుకెళ్లాలి. ఇంఫాల్‌కు అతి తక్కువ మార్గంలో కాకుండా, హిగ్గిన్స్ తన మార్గంలో నాగా భూభాగం మీదుగా వెళ్లారు. హేరకా నాయకుడికి ఎలాంటి దైవిక శక్తులు లేవని నిరూపించేందుకు, అతను తమెంగ్‌లాంగ్ వరకు వెళ్లాడు, గొలుసుతో కూడిన జాడోనాంగ్‌ను ప్రజలకు చూపాడు. జాడోనాంగ్‌ను అరెస్టు చేసిన ఒక నెల తర్వాత మార్చి 19న ఇంఫాల్‌కు తీసుకువచ్చారు. ఇంఫాల్ జైలులో, హిగ్గిన్స్ జడోనాంగ్‌ను విచారించారు, అతను తనపై ఉన్న అన్ని ఆరోపణలను తిరస్కరించాడు మరియు బ్రిటిష్ వ్యతిరేక ఉద్యమం గురించి ఎటువంటి సమాచారం ఇవ్వడానికి నిరాకరించాడు. హిగ్గిన్స్ గ్రామ పెద్దలు మరియు గైడిన్లియు నుండి ఎటువంటి సమాచారాన్ని సేకరించడంలో కూడా విఫలమయ్యాడు.
బ్రిటీష్ వారు మొదట 1928లో హైపౌ జాడోనాంగ్ అరెస్టు చేశారు, అయితే అప్పుడు ఆధారాలు దొరకక వెంటనే జైలు నుండి విడుదలయ్యాడు, ఆ సమయంలో ఒక అసహ్యకరమైన సంఘటన జరిగింది, మణిపూర్ నుండి వచ్చిన నలుగురు తమలపాకుల వ్యాపారులు కంబిరోన్ గ్రామంలో (హైపూ జడోనాంగ్ మలంగ్‌మీ యొక్క పుయిలువాన్ స్థానిక గ్రామం) హత్య చేయబడ్డారు. దానిని సాకుగా చూపి కొంతమంది గ్రామస్తులను బెదిరించి హత్యలకు జడోనాంగ్ కారణమని సాక్ష్యమిప్పించారు.
ఒక యోధుణ్ణి ఒక తప్పుడు కేసులో ఇరికించి 13 జూన్ 1931న, బ్రిటీష్ అధికారులు విచారణలో జడోనాంగ్ హత్యలకు దోషిగా ప్రకటించి ఉరిశిక్ష విధించారు. 29 ఆగష్టు 1931 న ఉదయం 6 గంటలకు ఇంఫాల్ జైలు వెనుక నంబుల్ నది ఒడ్డున ఉరితీయబడ్డాడు. ఆ యోధుడు బలిదానం గావించబడ్డాడు. మృతదేహాన్ని అతని స్వగ్రామమైన పుయిలువాన్‌కు తీసుకెళ్లారు, అక్కడ నాగ సంప్రదాయాల ప్రకారం ఖననం చేశారు. అతని ఉద్యమం రాణి గైడిన్లియు నాయకత్వంలో కొనసాగింది, ఆమెను కూడా బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం అరెస్టు చేసి జైలులో పెట్టింది.
అలా ఉద్యమం సన్నగిల్లి నాగాలు నిదానంగా క్రైస్తవ మతంలోకి మారబడ్డారు. ఈ రోజు మణిపూర్ లోని నాగాలు 99% క్రైస్తవ మతంలోకి మార్చబడ్డారు. ఒక యోధుణ్ణి తప్పుడు కేసులో ఇరికించినపుడు కాపాడుకోలేకపోవడం మూలానా ఓ గిరిజన జాతి మొత్తం మతం మారవలసి వచ్చింది. ఇలాంటి త్యాగమయ జీవుల గిరించి తెలుసుకొని భవిష్యత్తులో ఎలాంటి మతమార్పుడులు జరగకుండా చూసుకోవాలి అలాగే మతం మారిన మన సోదరులని తిరిగి స్వధర్మంలోకి తీసుకురావాలి. జయ్ శ్రీరాం... రాజశేఖర్ నన్నపనేని.
ఇలాంటి వ్యాసాల కోసం ఈ క్రింద ఉన్న వాట్సాప్ గ్రూప్ లో జాయిన అవ్వగలరు. మీ MegaMindsIndia.
