ఈ రోజు భారతీయ శాస్త్రవేత్త, పరోపకారి, విద్యావేత్త, చరిత్రకారుడు మరియు పారిశ్రామికవేత్త యొక్క 158 వ జయంతి; భారతదేశంలో రసాయన శాస్త్ర పితామహుడు, ఆచార్య ప్రఫుల్ల చంద్ర రే. ఆచార్య అని పేరు పెట్టబడిన భారతదేశపు కొద్దిమంది ప్రముఖులలో ఆయన ఒకరు.
ప్రఫుల్లా చంద్ర రే చౌదరి అప్పటి బెంగాల్ ప్రెసిడెన్సీలోని జెస్సోర్ జిల్లాలోని రారులి-కటిపారా గ్రామంలో జన్మించారు. ద్రవ్య సంపద మరియు జ్ఞానం పరంగా ‘సంపన్న’ కుటుంబంలో జన్మించడం ఆయన అదృష్టం. 1866 లో, ప్రఫుల్లా తన తండ్రి నడుపుతున్న గ్రామ పాఠశాలలో విద్యను ప్రారంభించాడు మరియు అతను తొమ్మిది సంవత్సరాల వరకు అక్కడ చదువుకున్నాడు.
అతని పాఠశాల జీవితంలో విరేచనాలు అయ్యేవి దానివలన పాఠశాలకు వెళ్ళేవాడు కాదు అదికూడా అతనికి వరంలా మారింది. ఎందుకంటే పాఠశాల పాఠ్యాంశాల పరిమితుల్లో సాధ్యమయ్యే దానికంటే చాలా విస్తృతంగా చదవడానికి ఇది ఉపయోగపడింది. విశ్రాంతి సమయంలో గ్రీక్, లాటిన్, ఫ్రెంచ్ మరియు సంస్కృత భాషలు మరియు అతను సైన్స్, చరిత్ర, భౌగోళికం, బెంగాలీ సాహిత్యంపై విస్తృతంగా చదివాడు. .
తన పాఠశాల విజయవంతంగా పూర్తయిన తరువాత, అతను క్లాసిక్ ఇండియన్ తత్వవేత్త పండిట్ స్థాపించిన విద్యాసాగర్ కాలేజీలో చేరాడు. ఈశ్వర్ చంద్ర విద్యాసాగర్. అతను బ్రహ్మ సమాజ్ యొక్క నిరంతర ప్రభావంలో ఉన్నాడు. కళాశాలలో సాహిత్యం చదువుతున్నప్పుడు, రే ప్రెసిడెన్సీ కళాశాలలో బాహ్య విద్యార్థిగా భౌతిక మరియు రసాయన శాస్త్ర ఉపన్యాసాలకు హాజరయ్యాడు. ప్రయోగాత్మక విజ్ఞాన శాస్త్రం ద్వారా ఆకర్షించబడిన రే, కెమిస్ట్రీని తన వృత్తిగా చేసుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నాడు, ఎందుకంటే తన దేశం యొక్క భవిష్యత్తు సైన్స్లో తన పురోగతిపై చాలా ఆధారపడి ఉంటుందని అతను గుర్తించాడు. ప్రయోగం పట్ల అతనికున్న అభిరుచి, క్లాస్‌మేట్ యొక్క లాడ్జింగుల వద్ద ఒక చిన్న కెమిస్ట్రీ ప్రయోగశాలను ఏర్పాటు చేయడానికి మరియు పెడ్లర్ యొక్క కొన్ని ప్రదర్శనలను పునరుత్పత్తి చేయడానికి దారితీసింది.
అతను 1881 లో రెండవ విభాగంతో ఎఫ్ఎ (ఫస్ట్ ఆర్ట్స్) పరీక్షలో ఉత్తీర్ణుడయ్యాడు మరియు కెమిస్ట్రీ రంగంలో ఉన్నత విద్యను అభ్యసించే ఉద్దేశ్యంతో కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయం యొక్క బిఎ (బి-కోర్సు) డిగ్రీలో కెమిస్ట్రీ విద్యార్థిగా చేరాడు. . అఖిల భారత పోటీ పరీక్ష ద్వారా స్కాలర్‌షిప్ సాధించిన తరువాత UK లోని ఎడిన్బర్గ్ విశ్వవిద్యాలయంలో అతను బీఎస్సీ విద్యార్థిగా చేరాడు.
తన బిఎస్సి డిగ్రీ పొందిన తరువాత, రే తన డాక్టరల్ అధ్యయనాలను ప్రారంభించాడు. అతని థీసిస్ సలహాదారు క్రమ్ బ్రౌన్ సేంద్రీయ రసాయన శాస్త్రవేత్త అయినప్పటికీ, సేంద్రీయ రసాయన శాస్త్రంతో పోల్చితే ఈ రంగంలో పరిశోధనలు పరిమిత పురోగతి సాధిస్తున్నట్లు కనిపించిన సమయంలో ప్రఫుల్లా అకర్బన రసాయన శాస్త్రం వైపు ఆకర్షితుడయ్యాడు. అందుబాటులో ఉన్న అకర్బన కెమిస్ట్రీ సాహిత్యం యొక్క విస్తృతమైన సమీక్ష తరువాత, రే తన థీసిస్ యొక్క అంశంగా డబుల్ లవణాలలో నిర్మాణ సంబంధాల యొక్క నిర్దిష్ట స్వభావాలను అన్వేషించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు.
ఈ ప్రాంతంలో, రే మెటల్ డబుల్ సల్ఫేట్‌లను పరిశోధించడానికి ఎంచుకున్నాడు. రేకు హోప్ ప్రైజ్ లభించింది, ఇది డాక్టరేట్ పూర్తి చేసిన తరువాత ఒక సంవత్సరం పాటు తన పరిశోధనలో పనిచేయడానికి వీలు కల్పించింది. అతని థీసిస్ శీర్షిక "కాపర్-మెగ్నీషియం గ్రూప్ యొక్క కంజుగేటెడ్ సల్ఫేట్స్: ఎ స్టడీ ఆఫ్ ఐసోమార్ఫస్ మిక్చర్స్ అండ్ మాలిక్యులర్ కాంబినేషన్స్". విద్యార్థిగా ఉన్నప్పుడు 1888 లో ఎడిన్బర్గ్ కెమికల్ సొసైటీ ఉపాధ్యక్షునిగా ఎన్నికయ్యారు.
1895 లో ప్రఫుల్లా చంద్ర నైట్రేట్ కెమిస్ట్రీని కనుగొనే రంగంలో తన పనిని ప్రారంభించాడు, ఇది చాలా ప్రభావవంతంగా మారింది. 1896 లో, అతను కొత్త స్థిరమైన రసాయన సమ్మేళనం: మెర్క్యురస్ నైట్రేట్ తయారీపై ఒక కాగితాన్ని ప్రచురించాడు. ఈ పని వివిధ లోహాల నైట్రేట్లు మరియు హైపోనిట్రైట్‌లపై మరియు అమ్మోనియా మరియు సేంద్రీయ అమైన్‌ల నైట్రేట్‌లపై పెద్ద సంఖ్యలో పరిశోధనా పత్రాలకు మార్గం చూపించింది. ప్రఫుల్లా చంద్ర, 1896 లో, పాదరసం యొక్క ప్రతిచర్యతో పసుపు స్ఫటికాకార ఘనంగా ఏర్పడటం మరియు నైట్రిక్ ఆమ్లాన్ని పలుచన చేయడం గమనించాడు.
3 Hg + 8 HNO3 → 3 Hg(NO3)2 + 2 NO + 4 H2O
ఈ ఫలితం మొదట జర్నల్ ఆఫ్ ఆసియాటిక్ సొసైటీ ఆఫ్ బెంగాల్ లో ప్రచురించబడింది. మే 28, 1896 న నేచర్ మ్యాగజైన్ ఆ విషయాన్ని వెంటనే గమనించింది.
క్లోరైడ్ మరియు సిల్వర్ నైట్రేట్ మధ్య డబుల్ డిస్ప్లేస్‌మెంట్ అమ్మోనియం ద్వారా స్వచ్ఛమైన రూపంలో అమ్మోనియం నైట్రేట్ సంశ్లేషణ పి సి రే యొక్క ముఖ్యమైన రచనలలో ఒకటి. స్వచ్ఛమైన అమ్మోనియం నైట్రేట్ చాలా ప్రయోగాలు చేయటం ద్వారా స్థిరంగా ఉందని అతను నిరూపించాడు మరియు దానిని కుళ్ళిపోకుండా 60 ° C వద్ద కూడా ఉత్కృష్టపరచవచ్చని వివరించాడు.
NH4Cl + AgNO2 → NH4NO2 + AgC
రే డబుల్ డిస్ప్లేస్‌మెంట్ ద్వారా ఇటువంటి సమ్మేళనాలను చాలా సిద్ధం చేశాడు. అతను 1920 నాటికి కెమిస్ట్రీ యొక్క అన్ని శాఖలలో 107 పత్రాలను వ్రాసాడు. ప్రఫుల్లా 1924 లో కొత్త ఇండియన్ స్కూల్ ఆఫ్ కెమిస్ట్రీని ప్రారంభించాడు. 1920 లో ఇండియన్ సైన్స్ కాంగ్రెస్ సెషన్ అధ్యక్షుడిగా ఉన్నారు.
రే నెలవారీ పత్రికలకు, ముఖ్యంగా శాస్త్రీయ అంశాలపై బెంగాలీలో వ్యాసాలను అందించారు. అతను తన ఆత్మకథ లైఫ్ అండ్ ఎక్స్‌పీరియన్స్ ఆఫ్ ఎ బెంగాలీ కెమిస్ట్ యొక్క మొదటి సంపుటిని 1932 లో ప్రచురించాడు మరియు దానిని భారత యువతకు అంకితం చేశాడు. ఈ కృతి యొక్క రెండవ వాల్యూమ్ 1935 లో జారీ చేయబడింది.
1902 లో, ఎ హిస్టరీ ఆఫ్ హిందూ కెమిస్ట్రీ యొక్క మొదటి సంపుటిని ఎర్లీస్ట్ టైమ్స్ నుండి మిడిల్ ఆఫ్ సిక్స్‌టీంత్ సెంచరీ వరకు ప్రచురించాడు. రెండవ వాల్యూమ్ 1909 లో ప్రచురించబడింది. పురాతన సంస్కృత మాన్యుస్క్రిప్ట్స్ ద్వారా మరియు ఓరియంటలిస్టుల రచనల ద్వారా చాలా సంవత్సరాల అన్వేషణ ఫలితంగా ఈ పని జరిగింది.
ఆచార్య ప్రఫుల్ల చంద్ర రే యొక్క దాతృత్వం ఒక ఉదాహరణ నుండి స్పష్టంగా తెలుస్తుంది.
ఉత్తర బెంగాల్ ప్రాంతంలో తీవ్రమైన వరదలు సంభవించినప్పుడు, ప్రఫుల్లా చంద్ర బెంగాల్ రిలీఫ్ కమిటీని నిర్వహించింది, ఇది దాదాపు 2.5 మిలియన్ రూపాయలను నగదు మరియు రకమైన వసూలు చేసి, బాధిత ప్రాంతంలో వ్యవస్థీకృత పద్ధతిలో పంపిణీ చేసింది. సాధారన్ బ్రహ్మో సమాజ్, బ్రహ్మో గర్ల్స్ స్కూల్ మరియు ఇండియన్ కెమికల్ సొసైటీ సంక్షేమం కోసం అతను క్రమం తప్పకుండా డబ్బును విరాళంగా ఇచ్చాడు. 1922 లో, అతను కెమిస్ట్రీలో ఉత్తమ రచనల కొరకు నాగార్జున బహుమతిని స్థాపించడానికి డబ్బును విరాళంగా ఇచ్చాడు. 1937 లో, జంతుశాస్త్రం లేదా వృక్షశాస్త్రంలో ఉత్తమ కృషికి అశుతోష్ ముఖర్జీ పేరు పెట్టబడిన మరొక అవార్డు అతని విరాళం నుండి స్థాపించబడింది. ఆచార్య తన జీవితాంతం బ్రహ్మచారిగా ఉండి, సైన్స్ మరియు మానవత్వం వికసించినందుకు తన జీవితమంతా అంకితం చేశాడు!
